[Below the summary of the discussion in the reading group of Eagleton's text, in Dutch. Due to technical problems, I've not yet been able to post the summary of the session devoted to The Machinery of Freedom, but it will be coming soon. - SV]
De tekst die is besproken betreft Utopia and its Opposites van Terry Eagleton, waarvan door de aanwezige groep al snel de conclusie werd getrokken dat de tekst vooral een literaire exercitie betreft rondom de betekenis van het begrip ‘utopie’. Dit begrip wordt door Eagleton – een denker die schakeert tussen Zizekiaanse beschouwingen van populaire cultuur, Marxisme en religieuze studies – vanuit een veelheid van politieke, filosofische en literaire gezichtpunten uitgelicht.
Het meest terugkomende element in de discussie is de gedachte die Eagleton formuleert over de onmogelijkheid een radicaal andere toekomst in het heden voor te stellen. Wat wij een utopie noemen verwordt daarmee veelal tot een tegengestelde of uitvergrote versie van het heden, in plaats van coördinaten te genereren van waaruit de werkelijkheid in het heden op een radicaal andere wijze georganiseerd – of in ieder geval gedacht – kan worden.
Hierop wordt gesproken over het speculatief realisme, een stroming in de wetenschapsfilosofie die het niet-menselijke als uitgangspunt wil nemen. Dus wenst te breken met een denkvorm die de mens als maatstaf kent. Verschillende casestudies passeren de revue: van de Partij voor de Dieren tot acteerervaring als chimpansee, van op Lord of the Rings geïnspireerde wandelgroepen tot architecten die alleen wensen te bouwen voor hun hond. Hoe brengen deze referentiekaders een andere wereld in kaart in het heden, in plaats van deze uit te besteden aan een onbereikbare toekomst?
Daarmee wordt door de leesgroep de lijn van Eagleton gevolgd die stelt dat het ‘buiten’ – het ‘andere’ of ‘toekomstige’ – in het hier en nu aanwezig is en als zodanig gedacht moet worden. Hoewel de groep deze betreffende tekst nagenoeg unaniem als ietwat pronkerige stijloefening beschouwt, blijkt hij bij de groep toch een waardevolle denktrant te hebben opgeleverd die in ieder geval tot een uiterst gedenkwaardig citaat leidde:
“Statistisch gesproken zijn er nog steeds minder dieren met stemrecht dan mensen.”
(Jonas Staal)
